ดูดาวศุกร์ผ่านหน้าดวงอาทิตย์ ในวันพุธที่ 6 มิถุนายน 2555

[kaentong]

ดูดาวศุกร์ผ่านหน้าดวงอาทิตย์
ในวันพุธที่ 6 มิถุนายน 2555

ในวันพุธที่ 6 มิถุนายน 2555 นี้ จะมีปรากฏการณ์ทางดาราศาสตร์ ดาวศุกร์ผ่านหน้าดวงอาทิตย์ มองเห็นได้ตั้งแต่รุ่งสาง ในทุกภูมิภาคของประเทศ ซึ่งหากพลาดโอกาส ต้องรอถึงอีก 105 ปีข้างหน้า

นายปลอดประสพ สุรัสวดี รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี แถลงว่า ปรากฏการณ์ดาวศุกร์ผ่านหน้าดวงอาทิตย์ เป็นปรากฏการณ์ที่ดาวศุกร์เคลื่อนผ่านแนวเส้นตรงที่เชื่อมระหว่างโลกกับดวงอาทิตย์ ทำให้ดวงอาทิตย์ ดาวศุกร์และโลก เรียงตัวอยู่ในแนวเดียวกัน เมื่อสังเกตจากโลกจะเห็นดาวศุกร์ปรากฎเป็นจุดกลมเล็กเคลื่อนผ่านดวงอาทิตย์ ตัดจากขอบฟ้าด้านตะวันออก ไปยังด้านตะวันตก รวมเวลาทั้งสิ้น 6 ชั่วโมง สามารถสังเกตเห็นได้ตั้งแต่ดวงอาทิตย์โผล่พ้นขอบฟ้าเวลา 05.49 จนถึง 11.49 น. ของวันที่ 6 มิถุนายน เห็นได้ในทุกภูมิภาคของประเทศ แต่ประชาชนไม่ควรมองดวงอาทิตย์ด้วยตาเปล่าเพราะเป็นอันตรายถึงขั้นตาบอดได้

สำหรับปรากฏการณ์นี้ ไม่ได้เกิดขึ้นบ่อยครั้ง จะใช้เวลากว่า 100 ปี ถึงจะเกิดขึ้น 2 ครั้ง แต่ละครั้งใช้เวลาห่างกัน 8 ปี โดยในรอบศตวรรษนี้ ครั้งแรกเกิดขึ้นเมื่อ 8 มิถุนายน 2547 ซึ่งครั้งนี้หากพลาดชม จะต้องรอไปอีก 105 ปีข้างหน้า หรือจะเกิดขึ้นในวันที่ 11 ธันวาคม 2660

ที่มา : http://news.sanook.com/1121556/ชวนคนไทยดูดาวศุกร์ผ่านหน้าดวงอาทิตย์/

[kaentong]

ช่วงชีวิตของคน ๆ หนึ่ง มีโอกาสสังเกตปรากฏการณ์ดาวศุกร์ผ่านหน้าดวงอาทิตย์ได้ไม่เกิน 2 ครั้ง วันอังคารที่ 8 มิถุนายน 2547 หรือเมื่อ 8 ปีที่แล้ว ได้เกิดปรากฏการณ์ดาวศุกร์ผ่านหน้าดวงอาทิตย์ขึ้นเป็นครั้งแรกในรอบ 122 ปี เห็นได้ในประเทศไทยระหว่างเวลาประมาณ 12:13 – 18:21 น.

วันพุธที่ 6 มิถุนายน 2555 จะเกิดปรากฏการณ์ดาวศุกร์ผ่านหน้าดวงอาทิตย์ให้เห็นได้ในประเทศไทยอีกครั้ง และนับเป็นครั้งสุดท้ายในศตวรรษนี้ (ทั้งพุทธศตวรรษที่ 26 และคริสต์ศตวรรษที่ 21) หลังจากครั้งนี้ คู่ถัดไปจะเกิดขึ้นในเดือนธันวาคม พ.ศ. 2660 (ค.ศ. 2117) และ พ.ศ. 2668 (ค.ศ. 2125)

ดาวศุกร์ผ่านหน้าดวงอาทิตย์ วันที่ 8 มิถุนายน 2547 ถ่ายจากยานเทรซ (TRACE) ขององค์การนาซา (ภาพ - NASA/LMSAL)

[kaentong]

ดาวศุกร์เป็นดาวเคราะห์วงใน มีวงโคจรอยู่ใกล้ดวงอาทิตย์มากกว่าโลก ดาวศุกร์เคลื่อนมาอยู่ในแนวระหว่างโลกกับดวงอาทิตย์ หรือที่เรียกว่าการร่วมทิศแนววงใน (inferior conjunction) เฉลี่ยทุก ๆ 584 วัน (ประมาณ 1 ปี 7 เดือน) แต่ไม่เกิดปรากฏการณ์ดาวศุกร์ผ่านหน้าดวงอาทิตย์ทุกครั้ง เนื่องจากระนาบวงโคจรของดาวศุกร์ไม่ได้อยู่ในระนาบเดียวกับระนาบวงโคจรของโลก แต่ทำมุมเอียงประมาณ 3.4° ช่วงที่มีโอกาสจะเกิดปรากฏการณ์ดาวศุกร์ผ่านหน้าดวงอาทิตย์ได้ จึงต้องเป็นช่วงที่เกิดการร่วมทิศแนววงในตรงบริเวณใกล้จุดตัดระหว่างระนาบทั้งสอง ซึ่งมี 2 จุด จุดที่ดาวศุกร์เคลื่อนจากใต้ระนาบวงโคจรของโลกขึ้นมาเหนือระนาบดังกล่าว เรียกว่าจุดโหนดขึ้น (ascending node) อีกจุดหนึ่งอยู่ตรงข้าม เป็นจุดที่ดาวศุกร์เคลื่อนจากเหนือระนาบวงโคจรของโลกลงไปใต้ระนาบ เรียกว่าจุดโหนดลง (descending node)

เมื่อเกิดการผ่านหน้า ดาวศุกร์จะปรากฏเป็นดวงกลมดำขนาดเล็กบนผิวหน้าดวงอาทิตย์ แม้จะเล็ก แต่ก็ใหญ่พอที่จะสามารถสังเกตเห็นได้ด้วยตาเปล่าในยามที่ดวงอาทิตย์อยู่ใกล้ขอบฟ้า หรือเมื่อมองผ่านแผ่นกรองแสงในเวลาที่ดวงอาทิตย์อยู่สูงบนท้องฟ้า ยุคปัจจุบัน ดาวศุกร์มีโอกาสผ่านหน้าดวงอาทิตย์ได้เฉพาะในเดือนมิถุนายนและธันวาคมเท่านั้น ซึ่งเป็นจังหวะที่ดาวศุกร์โคจรผ่านใกล้จุดโหนดลงและจุดโหนดขึ้น ตามลำดับ หากย้อนไปในอดีต 4,000 ปี ดาวศุกร์มีจุดโหนดอยู่ห่างไปทางทิศตะวันตกของจุดโหนดในปัจจุบัน สมัยนั้น ดาวศุกร์ผ่านหน้าดวงอาทิตย์มีโอกาสเกิดขึ้นในเดือนพฤษภาคมและพฤศจิกายน

ดาวศุกร์ผ่านหน้าดวงอาทิตย์เกิดเป็นคู่ ห่างกัน 8 ปี เมื่อเกิดที่จุดโหนดขึ้นคู่หนึ่งแล้ว จะเว้นระยะไป 105.5 ปี จึงเกิดที่จุดโหนดลงอีกคู่หนึ่ง จากนั้นเว้นระยะไปอีก 121.5 ปี จึงกลับมาเกิดที่จุดโหนดขึ้น เป็นเช่นนี้ไปเรื่อย ๆ แต่ไม่ตลอดไป จึงแบ่งเป็นชุด ๆ ได้ในลักษณะเดียวกับซารอส (saros) ของอุปราคา

ระนาบวงโคจรของดาวศุกร์เอียงทำมุมกับระนาบวงโคจรโลก (เรียกอีกชื่อหนึ่งว่าระนาบสุริยวิถี) ทำให้เกิดจุดตัด 2 จุด เส้นที่เชื่อมระหว่างกันเรียกว่าเส้นโหนด หากโลกและดาวศุกร์อยู่ใกล้แนวเส้นโหนด โดยดาวศุกร์อยู่ระหว่างโลกกับดวงอาทิตย์ จะเกิดปรากฏการณ์ดาวศุกร์ผ่านหน้าดวงอาทิตย์

[kaentong]

ขั้นตอนของปรากฏการณ์

ดาวศุกร์ผ่านหน้าดวงอาทิตย์ในวันที่ 6 มิถุนายน 2555 มีลำดับขั้นตอนของปรากฏการณ์ที่แบ่งได้เป็น 4 สัมผัส

สัมผัสที่ 1 หรือเริ่มเข้า (external ingress) เกิดขึ้นในจังหวะที่ขอบดาวศุกร์เริ่มแตะขอบดวงอาทิตย์ ดาวศุกร์จะเริ่มปรากฏเป็นส่วนโค้งสีดำ เคลื่อนเข้าไปในดวงอาทิตย์ ประเทศไทยไม่สามารถสังเกตสัมผัสที่ 1 ได้ เนื่องจากดวงอาทิตย์ยังไม่ขึ้น

สัมผัสที่ 2 หรือเข้าหมดทั้งดวง (internal ingress) เป็นจังหวะที่ดาวศุกร์ทั้งดวงเคลื่อนเข้าไปอยู่ในวงดวงอาทิตย์เป็นครั้งแรก ขอบดาวศุกร์จะสัมผัสกับขอบด้านในของดวงอาทิตย์ ประเทศไทยไม่เห็นสัมผัสที่ 2 เนื่องจากดวงอาทิตย์ยังอยู่ใต้ขอบฟ้า หลังจากนั้น ดาวศุกร์จะเคลื่อนที่อย่างช้าๆ เข้าในดวงอาทิตย์ลึกมากขึ้นเรื่อย ๆ

จังหวัดในภาคตะวันออกเฉียงเหนือเห็นดวงอาทิตย์ขึ้นก่อนภาคอื่น ๆ บริเวณชายแดนที่ติดกับประเทศลาวจะเห็นดาวศุกร์อยู่ใกล้ขอบดวงอาทิตย์มากที่สุดขณะดวงอาทิตย์ขึ้น จากนั้นเวลาประมาณ 08:32 – 08:33 น. ดาวศุกร์จะเข้าในดวงอาทิตย์ลึกที่สุด นับเป็นกึ่งกลางของปรากฏการณ์

สัมผัสที่ 3 หรือเริ่มออก (internal egress) เกิดขึ้นเมื่อขอบดาวศุกร์สัมผัสกับขอบด้านในของดวงอาทิตย์ และกำลังจะออกจากดวงอาทิตย์ กรุงเทพฯ เกิดขึ้นเวลา 11:32:28 น. ขอบดวงอาทิตย์จะแหว่งเว้าเนื่องจากดาวศุกร์เป็นเวลานานประมาณ 17 นาที

สัมผัสที่ 4 หรือออกหมดทั้งดวง (external egress) เป็นจังหวะที่ดาวศุกร์เคลื่อนออกจากดวงอาทิตย์อย่างสมบูรณ์ ขอบดาวศุกร์สัมผัสกับขอบด้านนอกของดวงอาทิตย์ นับเป็นการสิ้นสุดปรากฏการณ์ดาวศุกร์ผ่านหน้าดวงอาทิตย์ กรุงเทพฯ เกิดขึ้นเวลา 11:49:50 น.

ดาวศุกร์อยู่ใกล้โลก ทำให้ผู้สังเกตในที่ต่าง ๆ บนผิวโลก เห็นดาวศุกร์มีตำแหน่งต่างกันเล็กน้อยในเวลาเดียวกัน ซึ่งเป็นผลจากแพรัลแลกซ์ (parallax) เราอาจทำความเข้าใจการเกิดแพรัลแลกซ์ได้ง่าย ๆ โดยการยกนิ้วมือขึ้นมาข้างหน้า เหยียดแขนออกไป แล้วมองนิ้วของเราโดยการปิดตาทีละข้างสลับกัน จะเห็นได้ว่าตำแหน่งของนิ้วเมื่อเทียบกับผนังหรือทิวทัศน์ที่อยู่ไกล ๆ เปลี่ยนแปลงไปมา การวัดตำแหน่งดาวศุกร์จากสถานที่ที่ห่างกัน สามารถนำมาใช้วัดระยะห่างระหว่างโลกกับดาวศุกร์ได้ โดยอาศัยความรู้เรื่องตรีโกณมิติ

สัมผัสต่าง ๆ ขณะเกิดปรากฏการณ์ดาวศุกร์ผ่านหน้าดวงอาทิตย์

[kaentong]

เวลาของสัมผัสต่าง ๆปัจจุบันการคำนวณตำแหน่งดาวเคราะห์ในระบบสุริยะมีความแม่นยำสูง การพยากรณ์เวลาสัมผัสต่าง ๆ สามารถกระทำได้เมื่อทราบตำแหน่งของดวงอาทิตย์ ดาวศุกร์ โลก และผู้สังเกตบนผิวโลก การพยากรณ์เวลาดาวศุกร์ผ่านหน้าดวงอาทิตย์อาจแบ่งได้เป็น 2 กรณี คือ

1.ไม่คำนึงถึงผลจากชั้นบรรยากาศของดาวศุกร์
2.คำนึงถึงผลจากชั้นบรรยากาศของดาวศุกร์ ซึ่งทำให้ดาวศุกร์มีขนาดใหญ่กว่ากรณีแรกราวร้อยละ 1
ตารางด้านล่างแสดงรายละเอียดของปรากฏการณ์เมื่อสังเกตจากกรุงเทพฯ และอำเภอเมืองของบางจังหวัด โดยไม่คำนึงถึงผลจากชั้นบรรยากาศของดาวศุกร์ (หากคิดผลจากชั้นบรรยากาศของดาวศุกร์ เวลาสัมผัสที่ 3 จะเร็วขึ้น และสัมผัสที่ 4 จะช้าลง เป็นระยะเวลาประมาณ 4-5 วินาที)

ดาวศุกร์ผ่านหน้าดวงอาทิตย์ : 6 มิถุนายน 2555

สถานที่ ดวงอาทิตย์ขึ้น เข้าในดวงอาทิตย์ลึกที่สุด สัมผัสที่ 3 สัมผัสที่ 4
กรุงเทพฯ 05:51 น. 08:32:25 น. 11:32:28 น. 11:49:50 น.
ขอนแก่น 05:36 น. 08:32:13 น. 11:32:20 น. 11:49:41 น.
จันทบุรี 05:46 น. 08:32:23 น. 11:32:15 น. 11:49:37 น.
เชียงใหม่ 05:47 น. 08:32:18 น. 11:32:49 น. 11:50:10 น.
นครราชสีมา 05:42 น. 08:32:18 น. 11:32:21 น. 11:49:43 น.
ประจวบคีรีขันธ์ 05:57 น. 08:32:30 น. 11:32:28 น. 11:49:50 น.
สงขลา 06:02 น. 08:32:36 น. 11:32:12 น. 11:49:35 น.
อุบลราชธานี 05:30 น. 08:32:10 น. 11:32:04 น. 11:49:26 น.

หากต้องการเวลาสัมผัสเมื่อสังเกตจากจังหวัดหรือสถานที่อื่น ๆ ที่ไม่ได้อยู่ในกรุงเทพฯ หรืออำเภอเมืองของจังหวัดในตาราง สามารถใช้เครื่องมือคำนวณด้านล่าง ซึ่งบางกรณีอาจคลาดเคลื่อนจากเวลาในตารางนี้ได้ราว 1-2 วินาที เนื่องจากข้อจำกัดของสมการที่นำมาใช้คำนวณซึ่งถูกลดขั้นตอนให้สั้นลงเพื่อให้คำนวณได้รวดเร็ว

หมายเหตุ: ปกติการระบุเวลาดวงอาทิตย์ขึ้นจะหมายถึงเวลาที่ขอบด้านบนของดวงอาทิตย์แตะขอบฟ้า แต่ในตารางนี้ใช้เวลาเมื่อขอบด้านล่างของดวงอาทิตย์แตะขอบฟ้า (ดวงอาทิตย์ขึ้นมาอยู่เหนือขอบฟ้าทั้งดวง) ขณะดาวศุกร์เข้าในดวงอาทิตย์ลึกที่สุด ดวงอาทิตย์มีมุมเงยประมาณ 40° เมื่อสิ้นสุดปรากฏการณ์ในสัมผัสที่ 4 ดวงอาทิตย์มีมุมเงยประมาณ 80°

ส่วนใหญ่ของประเทศไทยจะเห็นดาวศุกร์เข้าในดวงอาทิตย์แล้วขณะดวงอาทิตย์ขึ้น และเห็นได้เฉพาะสัมผัสที่ 3 กับ 4 ซึ่งเป็นจังหวะที่ดาวศุกร์เคลื่อนออกจากดวงอาทิตย์ แต่อำเภอเมืองของ 4 จังหวัดในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ได้แก่ นครพนม บึงกาฬ มุกดาหาร และสกลนคร (รวมทั้งพื้นที่บริเวณชายแดนด้านตะวันออกที่ติดกับประเทศลาว) มีโอกาสเห็นสัมผัสที่ 2 ซึ่งเป็นช่วงที่ดาวศุกร์เริ่มเคลื่อนเข้ามาในดวงอาทิตย์ โดยเกิดขณะดวงอาทิตย์ขึ้น หรือหลังดวงอาทิตย์ขึ้นไม่นาน อย่างไรก็ตาม อาจสังเกตไม่ได้ เนื่องจากมีอุปสรรคจากเมฆหมอกที่อยู่ใกล้ขอบฟ้า

สถานที่ ดวงอาทิตย์ขึ้น สัมผัสที่ 2 สัมผัสที่ 3 สัมผัสที่ 4
นครพนม 05:27 น. 05:29:47 น. 11:32:10 น. 11:49:32 น.
บึงกาฬ 05:30 น. 05:29:38 น. 11:32:19 น. 11:49:41 น.
มุกดาหาร 05:29 น. 05:29:52 น. 11:32:08 น. 11:49:30 น.
สกลนคร 05:30 น. 05:29:47 น. 11:32:13 น. 11:49:35 น.

ภาพจำลองดาวศุกร์ผ่านหน้าดวงอาทิตย์ ตามผลการคำนวณเมื่อสังเกตจากกรุงเทพฯ (ด้านบนของภาพชี้ไปยังจุดเหนือศีรษะ) จังหวัดอื่น ๆ ก็เห็นคล้ายกัน เพียงแต่เวลาต่างกันเล็กน้อย

[kaentong]

ดูดาวศุกร์ผ่านหน้าดวงอาทิตย์
ในวันพุธที่ 6 มิถุนายน 2555
( ขึ้นไปดูบนดาดฟ้าชั้นสองดีกว่า )

[kaentong]

ภาวนาขอให้ได้เห็นเป็นบุญตาด้วยเถอะ อย่าให้รออีก..ถึง 150 ปีเลย

[kaentong]

วันนี้ มีใครเห็นดาวศุกร์ผ่านหน้าดวงอาทิตย์ บ้างหรือยัง

[kaentong]

อย่าลืมใส่แว่นกันแดดที่มีคุณภาพดูด้วยนะครับ

[kaentong]

ดูถ่ายทอดสดดาวศุกร์ผ่านหน้าดวงอาทิตย์ ในวันพุธที่ 6 มิถุนายน 2555 ที่นี่


http://thaiastro.nectec.or.th/vt2012/

[kaentong]

http://www.narit.or.th/tov/

[kaentong]

http://180.180.243.40/tov/

[E21MKN]

ถ่ายรูปมาให้ดู ด้วย ผมย่านตา บอด

[kaentong]

จัดให้เต็มๆ ขอขอบคุณข้อมูลจาก http://180.180.243.40/tov/

[kaentong]